Kripto para nedir?

Güncellendi: 5 Şubat 2022

Sanal para ya da dijital para olarak da adlandırılan kripto para nedir? 21. yüzyılın bir hayal ürünü ya da masalı mı? Yoksa geleceğin parası mı?

Kripto para, Bitcoin, blockchain gibi ifadeler artık ana akım medyada da önemli bir yer edindi. Özellikle 2017’de BTC’nin çılgın bir ralli yaptığı dönemde kripto paralar ana akım medya ve finans sistemine de adım attı. 2021 yılındaki ralli ve başta Bitcoin birçok kripto paranın yeni tüm zamanların en yüksek değerini kaydetmesi ile bu yeni para türü için çok daha büyük ölçekte ve kitlesel benimsenmenin kapıları açıldı.

Kripto para nedir?

Kripto para, internet tabanlı bir değişim aracı olarak finansal işlemleri gerçekleştirmek için kriptografik özellikler kullanıyor. Blockchain teknolojisi üzerine inşa edilen kripto paralar merkezsiz, şeffaf ve üzerinde oynanamaz yapı olarak karşımıza çıkıyor.

Kripto paraların en büyük özelliği ise hiçbir merkezi yönetim ya da otorite tarafından kontrol edilmemesi. Blockchain teknolojisinin merkezsiz doğası, teorik olarak eski usul hükümet kontrolleri ve müdahalelerine karşı koruma sağlıyor.

Kripto paralar özel ya da halka açık anahtarlar kullanılarak iki taraf arasında doğrudan gönderilip alınabilir. Bu transfer işlemleri ise en az işlem ücretleri ile yapılabilir. Böylece kullanıcılar da geleneksel finansal kuruluşların aldığı yüksek ücretlerden kurtulmuş oluyorlar.

Daha fazlası: Kripto para piyasası - Coin, token ve stabil coin nedir?

Kripto para yorumu

Kripto paralar bugün artık birçok kimse için global bir fenomene dönüştü. Şu an kripto paralar üzerine araştırma yapmayan büyük banka, muhasebe şirketi, önde gelen yazılım firması ya da bir hükümet bulmak çok zor. Birçoğu artık bu konuda kendi araştırmasını yapmış ya da kendi blockchain projesini başlatmıştır.

Mesela ABD’li senatör Thomas Carper şöyle diyor: “Sanal paralar, tabii en başta da Bitcoin, artık birilerinin hayallerine girdi, birilerinin içine korku saldır ve diğerlerini de inanılmaz ölçüde şaşkına çevirdi.”

Ancak bütün bu medyadaki yaygara ve çok konuşulan haberlere rağmen birçok kişi kripto paraların gerçekten ne olduğunu, nasıl çalıştığını bilmiyor. Bundan dolayı da gelecek potansiyeli ve yapabilecekleri istenen ölçüde anlaşılamıyor.

Daha fazlası: Yeni başlayanlar için kripto para yatırım rehberi

Kripto paralar nasıl çalışır?

Kripto paralar aslında bir vizyonun yan ürünü olarak ortaya çıkmıştı. Bitcoin’in mucidi olarak Satoshi Nakamoto ismi biliniyor. Başlangıçta bir para birimi çıkarma gibi bir niyeti yoktu.

Satoshi Nakamoto, 2008’in sonuna doğru yaptığı Bitcoin duyurusunda, “Eşler arası (peer-to-peer) elektronik bir para sistemi” geliştirdiğini söylemişti. Amacı ise daha önce 90’larda birçoklarının yapmaya çalıştığı ama başaramadığı bir şeyi yapmaktı. Bir dijital nakit sistemi oluşturmak.

Satoshi Nakamoto, 9 Ocak 2009’da SourceForge üzerinde yaptığı duyuruda ise şöyle demişti:

“İlk Bitcoin’in piyasaya sürümünü duyuruyorum. Çift harcamayı önleyecek, peer-to-peer ağ kullanan yeni elektronik nakit sistemi.”

Bu sistemin en temel özelliği ise hiçbir merkezi otoritenin ya da sunucunun olmaması. İki kişi kendi arasında nasıl belge paylaşımı yapabiliyorsa, yeni sistem de dijital paraları kullanıcılar arasında bu kadar kolayca yapabilmeyi öngörüyordu.

Bir aracı banka ya da başka bir finansal sistemin olmadığı, hesap, bakiye ve diğer şeylere gerek olmayan ve en önemlisi bunları önleyecek, denetleyecek, sekteye uğratacak merkezi bir otoritenin olmadığı bir sistem. Sonuçta da kripto paralar bu sistemlerin bir aracı olarak doğmuş oldu.

Daha fazlası: HODL, FOMO, FUD, ATH nedir? - Kripto piyasası terimleri

Bu yapıda hesap kayıtları nasıl tutuluyor?

Merkezi bir otoritenin olduğu finansal yapılarda, kayıtlar ve bakiyelerden sorumlu bir banka, kuruluş gibi bir merkezi otorite var. Eğer bir anlaşmazlık çıkarsa banka kayıtları temel alınıyor. Bu ifadeyi sık sık bankanızdan gelen faturalarda görürsünüz.

Peki, merkezi otoritenin olmadığı bir sistemde kayırların tutulması, doğrulanmasını kim yapıyor? Satoshi Nakamoto ortaya çıkmadan bu sorunun cevabını kimse bilmiyordu. Hatta böyle bir şeyin mümkün olabileceği bile düşünülemiyordu.

Satoshi Nakamoto’nun en büyük icadı işte burada ortaya çıkıyor. Merkezi bir otorite olmadan konsensüs (görüş birliğine) varmayı getiren bir sistem icat etti. Kripto paralar da bu icadın bir parçası.

Kısaca kripto paralar nedir?

Şimdi yine kripto paralar nedir sorusuna dönelim. Kripto sektörü etrafındaki yaygarayı bir kenara bırakırsak, kripto paraları basit bir şekilde şöyle tanımlayabiliriz: Bir veri tabanında belirli şartları sağlamadan kimsenin değiştiremeyeceği kayıtlar. Bu çok basit görünebilir. Ancak kripto paralar işte böyle bir şey.

Mesela şöyle açıklayayım. Bankada paranız var. Bu para nasıl bir şey? Hesabınızda kayıtlı bir veriden, bir rakamdan ibaret sadece. Bu veri belirli koşullar altında değiştirilebiliyor. Fiziksel madeni paralar, kağıt paralar da birer veridir. Bu sefer kağıt ya da demir üzerine işlenmiş. Asıl olan burada veri bankası, kayıtlar, bakiyeler ve işlemlerdir. Elinizdeki kağıt paranın değeri, ona biçilen ve devletin “hesabında” tutulan bir değere bağlı. O kadar.

Kripto paralar da bunlardan farklı değil. Kripto paralar için daha düzgün bir tanım yaparsak ise şöyle diyebiliriz: Kripto para internet tabanlı bir değişim aracı. Finansal işlemleri gerçekleştirmek için kriptografik özellikler kullanıyor. Blockchain teknolojisi üzerine inşa edilen kripto paralar merkezsiz, şeffaf ve üzerinde oynanamaz bir yapıya sahip.